info@viam.science.tsu.ge (+995 32) 2 30 30 40 (+995 32) 2 18 66 45

მულტიმასშტაბური სოლიტონებისადა გრიგალური სტრუტურების არაწრფივი დინამიკა რთულ უწყვეტ გარეოებში (FR17_252)


დამფინანსებელი

SRNSFGშოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი

დაწყების თარიღი: 2017-12-20       დასრულების თარიღი: 2021-05-30

სოლიტონური და გრიგალური ტიპის მრავალგანზომილებიანი არაწრფივი სტრუქტურების ფორმირებისა და დაჯახებადი და არადაჯახებადი ურთიერთქმედების დინამიკის თეორიული და რიცხვითი კვლევა რთულ, უწყვეტ გარემოებში, მათ შორის – იონოსფეროსა და მაგნიტოსფეროს პლაზმაში, წარმოადგენს არაწრფივი ტალღური პროცესების თეორიის განვითარებაში წინ გადადგმულ ნაბიჯს. ასეთი არაწრფივი სტრუქტურები დაიმზირებიან დედამიწის მახლობელ კოსმოსურ სივრცეში, ატმოსფეროს, ჰიდროსფეროსა და სხვა გარემოებში. ასეთი კვლევები იძლევიან პლაზმურ გარემოზე ხელოვნური ზემომედების ლაბორატორიული და დედამიწის იონოსფეროსა და მაგნიტოსფეროში თანამგზავრული მეთოდებით დაკვირვებების, თეორიისა და ექსპერიმენტების შედეგების მჭიდრო შეთანხმებულობას, დამზერილი მდგრადი ტალღური პროცესების ფორმირების და სტრუქრურების დაშლით ტალღური ველის ტურბულიზაციის და ქაოტურ რეჟიმში გადასვლის ეფექტების ადეკვატური ინტერპრეტაციის შესაძლებლობებს. გარდა ამისა თეორიული და თეორიულ-მოდელური კვლევის შედეგები ჰპოვებენ ბუნებრივ გამოყენებას მდგრადი სტრატიფიცირებული (ფენოვანი) წანაცვლებით დინებიანი გარემოების კვლევებში, რაც წარმოადგენს მნიშვნელოვან საკითხს ატმოსფეროს და პლაზმის ჰიდროდინამიკასა და ფიზიკაში. მრავალგანზომილებიანი მიდგომა პროცესებისა და იმ მოვლენების ერთობლიობის გათვალისწინებით, რომლებსაც ადგილი აქვს კონკრეტულ რთულ ფიზიკურ გარემოში (დისპერსიულ, დისიპაციურ, სხვადასვა ტიპის არამდგრადობების შემთხვევებში) რეალურად დამზერილი არაწრფივი ტალღური (ასევე გრიგალურისაც) დინამიკის უკეთ და ადექვატური აღწერის შესაძლებლობას იძლევა. თეორიული ანალიზისა და რიცხვითი ექსპერიმენტების საფუძველზე შესწავლილ იქნება სოლიტონური და გრიგალური ტიპის (რომლებიც განაპირობებენ განმხოლოებული ურთიერთდაკავშირებული ნ-სოლიტონურ მდგომარეობას და ნ- გრიგალურ სისტემებს პლაზმასა და სხვა რთულ უწყვეტ გარემოებში, როგორიცაა ატმოსფერო, ჰიდროსფერო) ლოკალური სტაციონარული მდგომარეობის ფორმირების პროცესები და პირობები. პროექტის ფარგლებში გამოკვლეულ იქნება მათი არაწრფივი ურთიერთქმედებისა და დაშლის საკითხები, რომლებსაც თან ახლავს განხილული ფიზიკური სისტემის ენერგიის გამოსხივება. რიცხვითი ექსპერიმენტაბის ჩასატარებლად დაგეგმილია სათანადო მრავაგანზომილებიანი არაწრფივი ინტეგრო-დიფერენციალური განტოლებებისა და დინამიკური სისტემების რიცხვითი ინტეგრების ახალი ეფექტური კოდების შექმნა და არსებულის მოდიფიცირება. ეს ახალი მიდგომები და მეთოდები შემუშავებული იქნება უცხოელი კონსულტანტის დახმარებით და ეფუძნებიან მის მიერ
დამუშავებულ მეთოდიკას. ეს მეთოდიკა ეფუძნება როგორც სასრულ-სხვაობიან მიდგომას, ასევე „დინამიური“ სპექტრალური მიდგომის იდეოლოგიას, რომლებიც ეფექტურია კომპიუტერული თვლის დროითი დანახარჯების მინიმიზაციისათვის.

პროექტში მონაწილე პერსონალი:

მოხსენებები

  • Nonlinear dynamics of the solitary vortices and the wave structures in the complex media, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Jemal Rogava, Oleg Kharshiladze at 4th International Conference on Physics, 2018, Berlin, Germany.

პუბლიკაციები

  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Diana Kvaratskhelia, Qetevan Gomiashvili, Nodar Javakhishvili, Gaetsno Zimbardo, Parametrization of Low Frequency Internal-Gravity Waves in the Shear Flow Driven Ionosphere, Vol. 12, EPSC2018-4, 2018, European Planetary Science Congress, 2018.