info@viam.science.tsu.ge (+995 32) 2 30 30 40 (+995 32) 2 18 66 45

არაწრფივი კოჰერენტული სტრუქტურები და ძიერი გრიგალური ტურბულენტობა ატმოსფეროსა და იონოსფეროში (FR17_279)


დამფინანსებელი

SRNSFGშოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი

დაწყების თარიღი: 2017-12-19       დასრულების თარიღი: 2022-05-30

შემოთავაზებული პროექტი ეძღვნება არაწრფივი ურთიერთქმედების შედეგად წარმოშობილი ძლიერი გრიგალური ტურბულენტობის თავისებურებების შესწავლას დედამიწის ატმოსფეროში და იონოსფეროში თეორიულ-ანალიზური, რიცხვითი მეთოდების და ექსპერიმენტულ-დაკვირვებითი მონაცემების გამოყენებით. გეოკოსმოსური გარემოს კოსმოსური ხომალდებითა და მიწისზედა დაკვირვებებით ბოლო წლების კვლევის შედეგების ანალიზმა აჩვენა, რომ ჰიდრო დინამიკური, ელექტრომაგნიტური პლაზმური ტურბულენტობა და ტალღა ნაწილაკების ურთიერთქმედება აღნიშნულ სივრცეში ავლენს მრავალ, ჯერ–ჯერობით ბოლომდე აუხსნელ თავისებურებებს, როგორიცაა: არაწრფივი კოჰერენტული გრიგალური სტრუქტურების გენერაცია, ტურბულენტობის ანიზოპტროპიულობა, შენაცვლებითობა (intermittency), ანომალური არაგაუსისებური გადატანის პროცესები და სხვა, რომლებიც განპირობებული არიან დაბალსიხშირული (დს) ტალღური სტრუქტურებისა და გეოკოსმოსური გარემოს არაწრფივი ურთიერთქმედებით. ამ პრობლემების თავისებურებებში გარკვევას ეძღვნება მოცემული პროექტი. ჩატარდება პროექტის ფარგლებში თეორიულად შესწავლილი შგ ტალღების ტურბულენტური დინამიკის შედარება როგორც თანამგზავრულ და მიწისპირა გეომაგნიტური აქტიურობების დაკვირვებების მონაცემებთან, ასევე რამდენიმე პუნქტში დამზერილი მიწისზედა დონის ატმოსფერული ელექტრული და მაგნიტური ველების ცვლილებებთან. მიღებული შედეგების საფუძველზე გამოვლენილი და დაფუძნებული იქნება გამოკვლეულ მოვლენებსა და პროცესებს შორის მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები; შემუშავდება გარკვეული რეკომენდაციები იონოსფერული და მაგნიტოსფერული ექსპერიმენტებისა და დაკვირვებების შედეგების ინტერპრეტაციისა და იდენტიფიკაციის ადექვატურობის გასაუმჯობესებლად. პროექტის შესასრულებლად გამოყენებულ იქნება როგორც პრობლემის კვლევის თანამედროვე თეორიულ-ანალიტიკური მიდგომა, ასევე რიცხვითი მოდელირებისა და კომპიუტერული ექსპერიმენტირების მეთოდი ახლად შემუშავებული მათემატიკური ალგორითმებისა და კომპიუტერული პროგრამების გამოყენებით. არაწრფივი დინამიკური მოდელების რიცხვითი ამონახსნების საპოვნელად გამოყენებულ იქნება როგორც სასრულ-სხვაობიანი (ჩვეულებრივ სივრცეში), ასევე ფსევო-სპექტრული (ტალღური ვექტორებისსივრცეში) მეთოდები.

პროექტში მონაწილე პერსონალი:

მოხსენებები

  • Numerical Analysis of the vortex structures and experimental data analysis in the magnetotail plasma flows, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at ESWW14 – 14th Space Weather Week, 2017, Oostende, Belgium.
  • Parametrization of Low Frequency Internal-Gravity Waves in the Shear Flow Driven Ionosphere, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze, Qetevan Gomiashvili, Diana Kvaratskhelia, Nodar Javakhishvili at European Planetary Science Congress 2018, 2018, Berlin, Germany.
  • Low frequency Internal Gravity Wavy Structures in the shear flow driven ionosphere, by Khatuna Elbakidze (Speaker) at Advanced studies “waves on the lakes”, 2018, Como Lake, Italy.
  • Theoretical and experimental investigation of the features of internal gravity waves in the shear flow driven ionosphere, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at XXXII International Enlarged Sessions of Ilia Vekua, VIAM TSU, 2018, Tbilisi, Georgia. .
  • Intensification of internal gravity waves in the atmosphere ionosphere at interaction with non-uniform shear winds. , by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at IX Annual International Conference of the Georgian Mathematical Union, 2018, Batumi, Georgia.
  • Self-organization of the low frequency internal gravity wavy perturbations into the nonlinear vortex structures in the ionosphere at interaction with local nonuniform winds, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at Partially Ionised Plasmas in Astrophysics 2019 (PIPA2019), 2019, Palma de Mallorca, Spain.
  • Superdiffusive Transport in the Geospace Environments with Shear Flows, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at “6th International Conference on Atomic Physics and Nuclear Physics”, 2019, Rome, Italy.
  • SUPERDIFFUSIVE TRANSPORT IN ASTROPHYSICAL PLASMAS WITH SHEAR FLOWS, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Oleg Kharshiladze at XXXIII International Enlarged Sessions of the Seminar of Ilia Vekua Institute of Applied Mathematics., 2019, Tbilisi, Georgia.
  • Magnetic fluctuations in the terrestrial magnetosheath, by Khatuna Elbakidze (Speaker), Luca Sorriso Valvo, Diana Kvaratskhelia, Oleg Kharshiladze at 17th European Space weather week, 2021, Glasgow, UK.

პუბლიკაციები

  • Oleg Kharshiladze, Khatuna Elbakidze, Numerical model for zonal flow generation by magnetized Rossby waves in the ionosphere with the background shear flow, Geomagnetism and Aeronomy volume 57, pages207–216 (2017), Springer, 2017.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Intensification of the LF IG Wave Structures in the Ionospheric Plasma at Interaction with Nonuniform Winds, Proceedings of The IIER Conferences - International Conference on Applied Physics and Mathematics (ICAPM), November 13-14, 2018. P.9-12. 2018, THEIIER, 2018.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Diana Kvaratskhelia, GLOBAL WEATHER-FORMING ULF ELECTROMAGNETIC NONLINEAR VORTEX STUCTURES IN THE SHEAR FLOW DRIVEN IONOSPHERE PLASMA, Proceedings, ISSN 1512-1976, v. 6, Kutaisi, Georgia, 21-22 September, 2018, International Scientific Conference „Modern Problems of Ecology“, 2018.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Diana Kvaratskhelia, Gaetsno Zimbardo, Parametrization of Internal-Gravity Waves in the Ionosphere with Nonuniform Shear Flow, Bulletin of TICMI Vol. 22, No. 1, 2018, 11–23, Tbilisi University Press, 2018.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Gaetsno Zimbardo, Diana Kvaratskhelia, Linear Evolution of IGW Structures in the Ionospheri Plasma at Interaction with Shear Flows, Bulletin of TICMI Vol. 23, No. 1, 2019, 67–75, Tbilisi University Press, 2018.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Intensification of the LF IG Wave Structures in the Ionospheric Plasma at Interaction with Nonuniform Winds, nternational Conference on Applied Physics and Mathematics, November 13-14, 2018. P.9-12. 2018, Conference Series, 2018.
  • Diana Kvaratskhelia, Khatuna Elbakidze, Demuri Demetrashvili, Numerical Investigation of the Upper Biologically Acting Turbulent Layer of the Black Sea., International Scientific Conference „Modern Problems of Ecology“, Proceedings, Akaki Tsereteli University Press, 2018.
  • Khatuna Elbakidze, Alexandre Gurchumelia, Oleg Kharshiladze, Luca Sorriso Valvo, Diana Kvaratskhelia, Sign singularity of the local energy transfer in space plasma turbulence, Front. Phys., 20 August 2019 , Frontiers, 2019.
  • Khatuna Elbakidze, Diana Kvaratskhelia, Oleg Kharshiladze, Global Weather-Forming ULF Electromagnetic Nonlinear Vortex Stuctures in the Shear Flow Driven Ionosphere Plasma, International Scientific Conference „Modern Problems of Ecology“, Proceedings, V 6, Akaki Tsereteli University Press, 2019.
  • Khatuna Elbakidze, Oleg Kharshiladze, Gaetsno Zimbardo, Energy Transfer by Internal-Gravity Wavy Structures in the Upper Atmosphere with the shear flow., Bulletin of TICMI, V. 24, No. 1, Tbilisi University Press, 2020.
  • Diana Kvaratskhelia, Demuri Demetrashvili, Khatuna Elbakidze, Luca Sorriso Valvo, Turbulent Mixing Numerical Study in the Black Sea Basin Using Modified Version of the Pacanowski–Philander Formulation, Bulletin of TICMI Vol. 25, No. 01, 2021, 3{19, Tbilisi University Press, 2021.
  • Khatuna Elbakidze, Alexandre Gurchumelia, Luca Sorriso Valvo, Oleg Kharshiladze, Diana Kvaratskhelia, Comparing quasi-parallel and quasi-perpendicular configuration in the terrestrial magnetosheath: multifractal analysis, Frontiers in physics, V 10, Frontiers Media S.A., 2022.