შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდიდაწყების თარიღი: 2023-02-18 დასრულების თარიღი: 2026-02-18
შემოთავაზებული საპროექტო წინადადების ძირითადი კვლევის მიზნები და ამოცანებია ეოლიური მტვრის ტრანსპორტირების (მიგრაციის) შესწავლა კავკასიაში (საქართველო) და მისი გავლენა ზოგიერთ სარისკო მოვლენებზე (გვალვა, ადგილობრივი კონვექცია, მყინვარების დნობის პროცესები) თანამედროვე სამეცნიერო მეთოდებისა დ ტექნოლოგიების გამოყენებით, რეგიონალური კლიმატის ცვლილების ფონზე. ამ მიზნის მისაღწევად პროექტი დაყოფილია რიგ სამეცნიერო და ტექნიკურ ამოცანებად საკუთარი ოპერატიული მიზნებით, რომლებიც შედგება მჭიდროდ დაკავშირებული კვლევითი ამოცანებისგან. პროექტი იკვლევს გარკვეულ ასპექტებსა და მახასიათებლებს, რომლებიც თან ახლავს რისკის შემცველ მოვლენებს საქართველოში მიმდინარე კლიმატის ცვლილების ფონზე, შესაბამისი კვლევის მეთოდოლოგიით, კვლევის მიზნებითა და კვლევის მეთოდების გამოყენებით სტატისტიკურიდან მოდელირების ჩათვლით. კვლევის მეთოდოლოგია, რომელიც გამოყენებული იქნება დაგეგმილ კვლევებში, არის უახლესი ზოგადი ცირკულაციის მოდელის (GCM), ამინდის კვლევისა და პროგნოზირების მოდელთან ერთად (რომელიც ონლაინ დაწყვილებულია ქიმიისა და მტვრის მოდულებთან (WRF-Chem/Dust)) და ჰიბრიდული, ინტეგრირებული ლაგრანჟიის ერთ–ნაწილაკიანი ტრაექტორიული მოდელი (HYSPLIT) გამოყენება Cloud Aerosol Lidar-ისა და ინფრაწითელი სატელიტური დაკვირვების (CALIPSO) სატელიტური პროდუქტებისა და საშუალო გარჩევადობის სპექტრორადიომეტრთან (MODIS) ერთად, უდაბნოებიდან კავკასიაში ეოლიური მტვრის შემოღწევისა და მისი ზოგიერთ კლიმატურ სისტემაზე ზემოქმედების შესასწავლად. ამინდის კვლევისა და პროგნოზირების კლიმატის მოდელი (WRF/Climate) და რეგიონალური კლიმატის მოდელირების (RegCM) მოდელები გამოიყენება საქართველოს რეგიონული კლიმატის ვარიაციების შესასწავლად. რეგიონალური კლიმატის მოდელის განვითარების სისტემა (RCMES) გამოყენებული იქნება დაკვირვების მონაცემთა ნაკრების და/ან მოდელების შედეგების შეფასების პროცესის გასაადვილებლად ძირითადი სტატისტიკის, მონაცემთა დამუშავებისა და ვიზუალიზაციის შესაძლებლობების მეშვეობით. მყინვარების კვლევა მოიცავს ღია კოდის პითონის მყინვარის მოდელის (OSGG-https://oggm.org/) გამოყენებას სატელიტურ პროდუქტებთან ერთად, როგორიცაა გლობალური პოზიციონირების სისტემა (GPS), MODIS, CALIPSO და კოსმოსიდან ყინულის გლობალური გაზომვების (GLIMS) მყინვარების მონიტორინგის სისტემა. ასევე ფოტოელექტრული გეოგრაფიული საინფორმაციო სისტემა (PV GIS), რომელიც უზრუნველყოფს მაღალი ხარისხის, მაღალი სივრცითი და დროითი გარჩევადობის მონაცემებს მზის გამოსხივების შესახებ სატელიტური სურათებიდან და გარემოს ტემპერატურასა და ქარის სიჩქარეზე კლიმატის განმეორებითი ანალიზის მოდელებიდან. IPCC-ის მიერ მიღებული წარმომადგენლობითი კონცენტრაციის ტრაექტორია (RCP) გამოყენებული იქნება ციფრულ მოდელებში 2100 წლამდე კლიმატის ცვლილების შესაძლო სცენარის მოდელირებისთვის. კვლევის ასეთი მეთოდოლოგია საშუალებას მიგვცემს შევისწავლოთ საქართველოს მყინვარების ცვლილებები და გამოვთვალოთ მათი დნობა კლიმატის დათბობის ფონზე. ეს პროექტი მიზნად ისახავს პროგნოზირების მიდგომის შემუშავებას WRF მოდელის, Real-time Environment Application and Display System (READY) და მეტეოროლოგიური რადარის გამოყენებით ატმოსფეროს თერმოდინამიკური მდგომარეობის შესასწავლად, მტვრისა და რთული რელიეფის ზემოქმედების გათვალისწინებით. ზოგადად, ასეთი თანამედროვე კვლევის მეთოდოლოგია, მათ შორის რიცხვითი მოდელირება თანამედროვე თანამგზავრისა და საველე დაკვირვების მონაცემების გამოყენებით, სრულად შეესაბამება პროექტის მიზნებსა და ამოცანებს და საშუალებას გვაძლევს სრულად შეისწავლოთ საპროექტო ამოცანები.